เผื่อตัดตก…เรื่องเล็กๆ ที่ไม่ควรพลาด
เรื่องเผื่อตัดตก เป็นเรื่องที่ลูกค้ามักไม่ค่อยรู้ และนักออกแบบบางคนอาจจะลืมคิดถึงไป จึงเกิดการผิดพลาดขึ้นได้ และบางที การผิดพลาดนั้นก็สำคัญเสียด้วย ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญของงานออกแบบกราฟิกแนวสื่อสิ่งพิมพ์ครับ
เผื่อตัดตกคืออะไร
เผื่อตัดตก (Bleed) คือการเผื่อพื้นที่ของภาพถ่าย หรือกราฟิกปูพื้นสี โดยคำนึงถึงการตัดโดยเครื่องตัดเจียร ในขั้นตอนสุดท้ายของงานสื่อสิ่งพิมพ์ ที่อาจมีความผิดพลาดเกิดขึ้นได้ บางครั้ง การตัดเจียรขยับไปเพียง 1 มม. ก็อาจเห็นความผิดพลาดได้แล้ว ซึ่งกรณีนี้ อาจรวมถึงการตั้งระยะขอบด้านใน (Margin) ไปด้วย เพราะทั้ง 2 กรณี มีความสำคัญเมื่อเกิดความผิดพลาดในการตัดด้วยกันทั้งคู่
การเผื่อพื้นที่ตัดตก (Bleed) ออกไปของกราฟิกพื้น หรือรูปภาพ ควรเผื่ออย่างน้อย 3 มม. (ผู้เขียนมักเผื่อที่ 5 มม.) และเผื่อระยะขอบด้านใน (Margin) เข้ามาอย่างน้อย 5 มม. เผื่อการตัดถูกเจียรตัดเข้ามา จนข้อความ, รูปภาพ, กราฟิกสำคัญ หรือโลโก้ ไม่เบียดจนชิดขอบมากเกินไป ความเห็นของผู้เขียนมองว่า Margin หากเผื่อแค่ 3 มม. อาจน้อยเกินไปจนดูอึดอัดสำหรับความสวยงาม และ 5 มม. ขึ้นไป น่าจะเป็นระยะที่สบายตากว่า
จากรูปตัวอย่าง เราจะเห็นได้ว่า หากเราไม่ได้เผื่อระยะตัดตก หากการตัดขยับแม้เพียง 1 มม. ก็จะเกิดปัญหาโหว่ขาวขึ้นได้ ในกรณีงานพิมพ์นั้นเป็นการปูพื้นสี หรือปูรูปเต็ม ซึ่ง 1 มม. ก็อาจมองเห็นได้ชัดเจน หากพื้นหลังหรือรูปภาพเป็นสีเข้ม ดังตัวอย่าง
การเผื่อขนาดพื้นสีไม่ยุ่งยาก ทำได้โดยลากขยายพื้นสีออกไปก็เรียบร้อย แต่สำหรับรูป จำเป็นต้องมีการเลือกรูป และหารูปที่มีขอบหรือพื้นขยายออกไปจากส่วนสำคัญ หากส่วนสำคัญของรูป อยู่ใกล้ขอบจนเกินไป เมื่อต้องขยับรูปไปสำหรับการเผื่อตัดตกที่ 3 มม. หรือ 5 มม. ก็อาจกินบริเวณเข้ามาในรูปได้แล้ว ดังนั้น การป้องกันปัญหาตั้งแต่แรกหากทำได้ คือการหารูป หรือถ่ายรูป โดยมีระยะขอบภาพที่ไม่สำคัญเผื่อไว้สักหน่อย แบบรูปล่างสุด ไม่ถ่ายชิดส่วนสำคัญมากเกินไป
การตัดในงานสิ่งพิมพ์ ปัญหาอาจเกิดขึ้นได้ 2 รูปแบบ แบบแรก การวางตั้งกระดาษ อาจไม่เสมอกันทุกแผน บางแผ่นไม่ตรง การตัดก็อาจผิดพลาดตำแหน่งได้ หรือแม้การวางตั้งกระดาษได้เสมอกันดี แต่การตั้งระยะการตัดมีความผิดพลาดแม้แต่เล็กน้อย ก็อาจตัดได้ไม่ตรงได้ด้วยเช่นกัน
ดังนั้น การเผื่อไฟล์รูปต้นฉบับ จึงจำเป็นและสำคัญ ควรเผื่อตั้งแต่การถ่าย หรือการเลือกหาภาพจากสต็อคโฟโต้ และหากจำเป็นต้องใช้รูปที่ไม่ได้เผื่อเอาไว้ ก็อาจจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนการออกแบบไม่ให้รูปภาพถูกตัดตกไว้ตั้งแต่แรก